Türk Milletinin bağımsızlık mücadelesinin simgesi olan Milli Mücadele, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkmasının ardından yaşanan kaos ve işgal döneminde başlamıştır. Bu süreç, Anadolu'nun dört bir yanından gelen direniş hareketleriyle şekillenmiş, nihayetinde Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

body { font-family: Arial, sans-serif; line-height: 1.6; margin: 0; padding: 0; background-color: #f4f4f4; } .container { width: 80%; margin: 20px auto; overflow: hidden; } h1 { text-align: center; color: #333; } table { width: 100%; border-collapse: collapse; margin-bottom: 20px; } table, th, td { border: 1px solid #ddd; } th, td { padding: 8px; text-align: left; } th { background-color: #f2f2f2; } tr:nth-child(even) { background-color: #f9f9f9; } caption { caption-side: top; font-weight: bold; margin-bottom: 10px; }

Mondros Mütarekesi ve İşgaller (1918-1919)

Mondros Mütarekesi

I. Dünya Savaşı'nın sonlarına yaklaşırken, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşın galip güçleriyle imzaladığı Mondros Mütarekesi, 30 Ekim 1918 tarihinde İngiliz Amiral Calthorpe'un komutasındaki donanma ile Osmanlı hükümeti arasında imzalandı. Mütareke, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşta yenilgisini kabul etmesi ve savaşın sona erdiğini ilan etmesi anlamına geliyordu. Anlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşı bitirirken, müttefiklerin bölgelerdeki askeri kontrollerini arttırmalarına ve işgallerine zemin hazırlıyordu.

Mütarekenin ana maddeleri, Osmanlı ordusunun silahsızlandırılması, savaşın sona erdiği bölgelerde müttefik denetiminin sağlanması ve müttefiklerin Osmanlı topraklarında serbest hareket etme hakkına sahip olması gibi unsurları içeriyordu. Bu şartlar, Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğini ciddi şekilde kısıtlamış ve savaş sonrası dönemde imparatorluğun parçalanmasının önünü açmıştır.

İşgallerin Başlaması

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının ardından, İtilaf Devletleri, Osmanlı topraklarını işgal etmeye başladılar. İşgaller, özellikle Anadolu ve Trakya bölgelerinde yoğunlaştı. 1919 yılında bu işgaller, Türk halkı arasında büyük bir rahatsızlık ve direniş ruhu uyandırdı.

• İstanbul ve Boğazlar: İlk işgallerden biri, İstanbul'un 13 Kasım 1918'de İngilizler tarafından işgal edilmesiydi. Boğazlar ise stratejik önem taşıdığından, İngilizler, Fransızlar ve İtalyanlar tarafından paylaşılmıştı. İstanbul'un işgali, ekonomik ve sosyal istikrarsızlık yaratmış, halkın günlük yaşamını zorlaştırmıştı.
• İzmir: 15 Mayıs 1919 tarihinde, Yunan kuvvetlerinin İzmir'i işgali, işgalin en dikkat çekici olaylarından biri oldu. Yunan askerlerinin şehirdeki varlığı, hem şehirdeki hem de tüm Anadolu'daki Türk halkı arasında büyük bir öfkeye yol açtı. İzmir’in işgali, Türk milliyetçiliğinin ve bağımsızlık hareketlerinin güçlenmesinde önemli bir dönüm noktası oldu.
• Diğer Bölgeler: Trakya ve Anadolu’nun diğer bölgeleri de müttefik kuvvetler tarafından işgal edildi. Güneydoğu Anadolu'da Fransızlar, Güney Anadolu'da ise İngilizler ve diğer müttefik devletler çeşitli bölgelerde askeri varlıklarını hissettirdiler. Bu durum, Anadolu’daki halkın bağımsızlık mücadelesini daha da keskinleştirdi.

Sonuç ve Etkileri

Mondros Mütarekesi ve sonrasındaki işgaller, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında yaşanan çalkantılı dönemin başlangıcını işaret ediyordu. İşgaller, Anadolu'da bir direniş hareketinin doğmasına neden oldu. Bu hareket, zamanla Türk Kurtuluş Savaşı’nın temelini oluşturacak ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna zemin hazırlayacaktı.

Mütarekede belirtilen şartlar, Osmanlı topraklarının müttefiklerin denetimine girmesi ve egemenlik haklarının büyük ölçüde kaybedilmesi, bölgedeki ulusal hareketlerin artmasına neden oldu. Bu durum, Milli Mücadele’nin ilk adımlarının atılmasına ve Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin başlamasına zemin hazırladı.

Samsun'a Çıkış ve İlk Direniş (Mayıs 1919)

Samsun'a Çıkış

Mustafa Kemal Paşa'nın, 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlatması, Türk tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Mondros Mütarekesi sonrası parçalanma sürecinde, Anadolu'nun dört bir yanı işgal altındaydı ve ulusal egemenlik için umutlar azalmıştı. Mustafa Kemal Paşa, bu dönemde Anadolu'daki milli direniş hareketlerini koordine etmek ve bağımsızlık mücadelesini organize etmek amacıyla, 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a gönderildi.

Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkışı, hem bölgesel hem de ulusal anlamda büyük bir anlam taşıyordu. Samsun, Karadeniz kıyısında stratejik öneme sahip bir liman kenti olarak, Anadolu'nun iç bölgelerine ulaşımı sağlamak için önemli bir üs olarak seçilmişti. Mustafa Kemal Paşa'nın bölgeye gelişi, sadece askeri bir hareket değil, aynı zamanda siyasi ve milli bir harekettir. Samsun'a çıkarak, Anadolu'daki diğer direniş liderleriyle irtibata geçmeyi ve ulusal bir hareket başlatmayı amaçlıyordu.

İlk Direniş

Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkarak başlattığı milli direniş hareketi, hızla geniş bir harekete dönüştü. İlk olarak, bölgedeki yerel direniş liderleri ve halkla temas kurarak, Anadolu'nun işgal altındaki diğer bölgelerinde de destek arayışına girdi. Bu süreçte, aşağıdaki önemli adımlar atıldı:

• Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919): Mustafa Kemal Paşa, Samsun'dan sonra Amasya'ya geçerek 22 Haziran 1919'da Amasya Genelgesi'ni ilan etti. Bu belgede, vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı ve ulusal egemenliğin sağlanması gerektiği vurgulandı. Ayrıca, İstanbul’daki merkezi hükümetin yetkisizliği ve bu durumun milli egemenlik mücadelesine zarar verdiği ifade edildi.
• Erzurum ve Sivas Kongreleri: Amasya Genelgesi'nden sonra, Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları, ulusal mücadelenin temel ilkelerini oluşturacak kongreler düzenlemeye karar verdiler. Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919) ve Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) bu sürecin önemli aşamalarıydı. Her iki kongre de, milli egemenliğin sağlanması ve ulusal direnişin organize edilmesi açısından kritik öneme sahipti.
• Yerel Direniş Hareketleri: Samsun ve çevresindeki yerel halk, Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde oluşan milli direniş hareketine destek verdiler. Bölgesel direniş grupları oluşturularak, işgalcilere karşı çeşitli küçük çaplı eylemler gerçekleştirildi. Bu hareketler, Türk halkının bağımsızlık için ne kadar kararlı olduğunu ve organize bir direniş ruhunu ortaya koydu.

Sonuç ve Etkileri

Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkarak başlattığı milli direniş hareketi, Türk Kurtuluş Savaşı’nın temel taşlarını oluşturdu. Samsun'daki bu ilk adım, Anadolu'daki diğer direniş hareketlerinin birleşmesine ve ulusal mücadelenin organize edilmesine öncülük etti. Bu süreç, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinde önemli bir kilometre taşı oldu ve Kurtuluş Savaşı'nın ulusal bir harekete dönüşmesinde büyük rol oynadı.

body { font-family: Arial, sans-serif; line-height: 1.6; margin: 0; padding: 0; background-color: #f4f4f4; } .container { width: 80%; margin: 20px auto; overflow: hidden; } h1 { text-align: center; color: #333; } table { width: 100%; border-collapse: collapse; margin-bottom: 20px; } table, th, td { border: 1px solid #ddd; } th, td { padding: 8px; text-align: left; } th { background-color: #f2f2f2; } tr:nth-child(even) { background-color: #f9f9f9; } caption { caption-side: top; font-weight: bold; margin-bottom: 10px; }